از هر پنج نفر مردمان جهان ، یک نفر معتقد به تعالیم بوداست . بودا در قرن ششم قبل از میلاد می زیست . در حقیقت "بودا" یک لقب است به معنی "فرد منورالفکر" یا به عبارتی "فردی که درک بالایی دارد" . اسم واقعی بودا ، سیدارتا از خاندان گوآتاما بود . وی فرزند رئیس قبیله ای در شمال هند بود و خود و تمام خانواده اش هندو مذهب بودند .
بودا در ناز و نعمت بزرگ شد و چیزی از جهان پیرامون خود نمی دانست . تا آنکه پا به سنین جوانی گذاشت . در آن زمان با سه واقعه مواجه شد که این سه واقعه تمام زندگی وی را متحول کردند : مردی بسیار پیر و ناتوان به واسطه کهولت سن ، مردی پیر که دچار بیماری بسیار سختی بود (احتمالاً جذام) و یک جسد .

وی با دیدن این مناظر تصمیم گرفت تا راهی برای کمک به مردمانش بیابد و معنای واقعی زندگی را پیدا کند . بدین ترتیب علی رغم آنکه ازدواج کرده و یک پسر نیز داشت ، خانواده را ترک گفت و زندگی خود را وقف یافتن راهی برای فائق آمدن بر مشکلات مردمانش کرد .
در ابتدا او به نزد دو روحانی هندو رفت ، اما آنها نتوانستند به سؤالاتش در مورد ریاضت پاسخ دهند . سپس بودا سعی کرد تا مانند یک راهب هندو زندگی کند و 6 سال این کار را ادامه داد و بدترین ریاضتها و شکنجه ها را تحمل نمود تا در برابر دردها ومصائب روزگار مقاوم شود ، اما در نهایت آن را بی فایده یافت . بالاخره آن قدر زیر درخت سایه گسترش نشست تا به نور معرفت رسید و جواب سؤالش را یافت .

بودا می گفت که علت رنج کشیدن ، هوس است ؛ هوس و تمایل به زندگی و بدست آوردن چیزهای بسیار . احساسات قدرتمندی چون عشق دنیوی ، نیز باعث رنج کشیدن می‌شود . به دنبال این طرز تفکر ، بودا چهار اصل را بنیان گذارد . اول آنکه رنج جزء جدایی ناپذیر تمامی مراحل طبیعی زندگی است : تولد ، بیماری ، پیری و مرگ. دوم ، هوس باعث رنج است . سوم ، برای غلبه بر درد و رنج می بایست از تمامی هوسها وخودخواهی ها دور شد .
چهارمین اصل به بیان چگونگی دست یافتن به سه اصل قبلی پرداخته است . روشی که بودا به تعلیم عقاید خود می پراخت به "راه هشتگانه" شهرت دارد که طبق آن می بایست هشت عمل صحیح را پیش گرفت : پندار نیک ، هدف درست ، گفتار نیک ، رفتار نیک ، شغل درست ، تلاش صحیح ، تفکر صحیح و مراقبه (Meditaion )

بودا بقیه عمر را به مسافرت و نشر افکار خود پرداخت و مردم هند را تعلیم داد . وی طبقه بندی مردم را بر اساس اصول مذهب هندو مردود می دانست . از آنجا که پیروی از آیین هشتگانه بودا در میان مردم مشکل است ، راهبان بودایی به رهبانیت و ترک دنیا می پردازند . بودا در سن 80 سالگی در گذشت .
هدف روحانیون مذهب بودا ، رسیدن به "نیروانا" یا همان عالم صلح و آرامش و آسودگی از رنج است . از جمله عقاید بودایی ها ، زندگی مکرر انسان یا تناسخ است و معتقدند که انسان پس از مرگ ، دوباره متولد می‌شود . بدین ترتیب هر زندگی بعدی ، عذاب یا پاداش زندگی قبلی خواهد بود .
یکی از عقاید و تعالیم مهم بودا آن است که نباید هیچ موجودی را از میان برد ، زیرا هر موجودی به تدریج و با توالی چندین زندگانی از حشره تا یک انسان کامل ، زندگی خواهد کرد . پس هر نوع از حیات ، مقدس است . بودا هرگز ادعای پیامبری نکرد و تنها خود را یک معلم می دانست که راه صحیح زندگی را به مردم می آموزد . به همین علت بودایی ها به عبادت خدا نمی پردازند، بلکه سعی در رسیدن به نیروانا دارند .

بودا به مردم می آموخت که باید به افکار خود طوری جهت دهند که تنها به اعمال درست و پسندیده بیندیشند ، بتوانند احساسات خود را کنترل کنند و قدرت امتناع از انجام گناه را تقویت نمایند .
در معابد بوداییان مجسمه های بزرگی از بودا وجود دارد که چهار زانو نشسته است . بوداییان در برابر این مجسمه ها می نشینند تا به سبک بودا مراقبه کنند . این نوع نشستن در برابر این مجسمه ها به غلط پرستش بودا یا بت پرستی انگاشته شده است . تعالیم بودا در سه بخش گردآوری شده است . بخش اول قوانینی برای راهبان ، بخش دوم پندهای بودا و بخش سوم نحوه تفکر بوداییان .
راهبان بودایی لباسی گشاد (احرام گونه) از پارچه ای نارنجی مایل به زرد (زعفرانی) می پوشند و پابرهنه راه می روند . آنان سر خود را می تراشند و کاسه گدایی در دست می گیرند و در آن هدایای سایر بوداییان را حمل می کنند .

این طرز تفکر و به اصطلاح آیین ، در زمان حیات بودا به طور وسیعی در مرکز شبه قاره هند توسعه یافت . در 250 قبل از میلاد امپراتور آشوکا بودایی شد و سعی در حکومت طبق آیین بودا کرد و مبلغینی را به سایر کشورها اعزام نمود . به همین علت مردمان سری لانکا ، برمه ، لائوس ، تایلند و کامبوج عمدتاً بودایی هستند . بودیسم در تبت به نام "لامایی گری" شهرت دارد و در چین با تعالیم کنفوسیوس در هم آمیخته است . در ژاپن نیز مذهب شینتو با بودیسم مخلوط شده است . جای تعجب است که امروزه تعداد بسیار کمی در هند باقی مانده ، هر چند که این کشور منشاء بودیسم بوده است . شاید بتوان گفت که بودیسم در هند به تدریج در مذهب هند و تحلیل رفته است .